Fast, Junk, Street?

Për këtë shkrim mora shkas nga eventi i titulluar Voila Skara, ku i ftuar ishte shefi i njohur me yje Michelin, Ettore Botrini. Eventi i organizuar në sheshin Skënderbej, ishte një iniciativë e Connext për të krijuar një aktivitet që do të sillte një qasje të re ndaj ushqimit në rrugë. Botrini krijoi dy receta hamburgerash, një me mish viçi dhe një me gjel deti, të dyja me përbërës vendi. Për t’i shoqëruar, u përgatitën edhe disa salca që përdoren shumë shpesh në recetat e hamburgerave, si salca me qepë të gatuar në birrë të zezë, që i jep hamburgerit një shije pak të ëmbël dhe salcat me mustardë, ku njëra prej tyre (ajo me tartuf) u pëlqye veçanërisht.

Përkrah Botrinit në skarën-kuzhinë të ndërtuar në shesh, ishin të ftuar disa shefa të tjerë të njohur në Tiranë, dhe përveç tyre edhe unë. Unë kuptohet, nuk isha aty për të gatuar, por më tepër për të bërë pyetje që mund të ngjallnin interes për publikun dhe për të provuar burgerat (sigurisht).

Por teksa unë pyesja shefin për salcat apo për mishin, u shtrua një pyetje që më bëri të mendoj se ndoshta ka nevojë të flasim pak më tepër rreth Junk food, Street food e Fast food.

Fast food është ushqim i shpejtë. Gatuhet shpejt, por edhe serviret e konsumohet shpejt. Street food është një lloj Fast food-i sepse konsumohet në rrugë, dhe si i tillë duhet të serviret thjeshtë, konsumohet në çast, dhe/ose paketohet për t’u marrë me vete.

Por nëse Street food është Fast food, Fast food nuk do të thotë detyrimisht Junk food. Junk food-i në fakt, është ai ushqimi “i keq” që kemi kaq vite që e dëgjojmë dhe që i ruhemi. Edhe pse për fat të mirë, ne nuk jemi fort të ekspozuar ndaj kësaj mënyre të ushqyeri. Kjo sepse tradita jonë është kryesisht e bazuar në gatime shtëpie, ndryshe nga kulturat e konsumit dhe jetës së shpejtë ku ushqimi është i paketuar, i gatshëm, i shpejtë dhe mbi të gjitha i procesuar. E duke qënë se industrinë e procesimit të produkteve ushqimore nuk e kemi shumë të zhvilluar, jemi disi jashtë rrezikut…disi.

Çfarë bëjnë industritë e procesimit? Po ja, për shembull: shtojnë konservantë, heqin yndyrën për t’i bërë ushqimet ‘light’ por pastaj u shtojnë sheqerna artificialë që të mos mbeten pa shije, përdorin pjesë të mishit që presupozohet të mos jenë për konsum dhe i trajtojnë hamburgerat e tyre me amoniak për të eleminuar bakteret, e kështu me radhë.

Por nëse procesimet nuk janë realiteti ynë, cili është? Cili është Street Food-i ynë? A janë qoftet modeli ynë i Fast food-it? Nëse po, çfarë ka brenda qofteve që shiten me çmime të lira dhe që të qëndrojnë në stomak 3 ditë sikur ke ngrënë bishtin e Luciferit?

Çështja është se për të bërë qoftet e hamburgerit me mish viçi dhe 20% yndyrë (dhjamë) sipas recetës që na tregoi shefi, kostoja nuk del 30 Lekë, dhe në fund problemi gjithmonë është çmimi. Por për të marrë çmim të lirë, çfarë kompromisi duhet të bëjë një biznes? Dy janë mundësitë: të ulë kostot e produktit, dhe rrjedhimisht cilësinë, ose të minimizojë kostot e shërbimit (qeratë, shpenzimet operacionale etj). E meqënëse nuk besoj se kostot e produkteve mund të ulen më tej në këtë industri të kushtueshme, mendoj që e dyta mund të jetë një zgjidhje që eleminon qeratë absurde të bllokut, personelin fytyrë-ngrysur, dhe servirjet megalomane.

Ne mund të mos jemi në kushtet e SHBA sepse ushqimi edhe në restorante paguhet pak, por besoj se Street food-i nuk është vetëm nevojë për alternativë të lirë, por është dëshirë për eksperimentim, përzierje kulturash dhe shijesh, thyerje e skemave të lidhura me ushqimin klasik dhe atë gourmet. 

Pikërisht këtë qasje pres nga ushqimi në rrugë: të eksperimentojë duke sjellë receta të reja, të shijshme e të shpejta, se fundja edhe pse të gjithë thonë që kemi kohë me bollëk ne këtu në Tiranën e motit të mirë, përsëri mund ta mbushim ditën më mirë se me një drekë të gjatë periferie me mish të pjekur keq.

E meqënëse më pëlqen kaq shumë ideja e Street food-it edhe në Tiranë, gjatë gjithë kësaj kohe kam qënë shumë e vëmendshme ndaj çdo iniciative në këtë drejtim. Por meqënëse për Fun Food kam shkruar këtu, për 7Slurps kam shkruar këtu, mendova të shkruaj dy fjalë edhe për Tirana Street Kitchen, që në fakt ka lidhje me 7Slurps por më duket një shembull edhe më përfaqësues.

TSK ka pak muaj që është hapur në oborrin e Dada-s dhe me siguri bie në sy prej fasadës si ndërtim Lego. Në menunë e frymëzuar nga Italia, Spanja dhe SHBA, ka edhe nga ato produktet hibride siç janë Waffles me salmon e vezë në këmishë apo kaushat me pulë, që janë zgjedhje të ‘rrezikshme’ sepse nëse balancat nuk janë të ruajtura me delikatesë, mund të jenë produkte të vështira për t’u shitur.

Megjithatë besoj që hamburgeri, si shpirti i vërtetë i Street Food-it, më bëri të rikthehesha përsëri e përsëri në TSK. Edhe pse duke e marrë me vete i heq vetes çdo shanc për të ngrënë një hamburger të njomë, përsëri mishi është shumë i shijshëm dhe salca, rukola, domatja dhe pak grana e bëjnë tërësinë shumë harmonike. Tortillas me pulë gjithashtu më kanë pëlqyer shumë me shijet, salcat e aromat e duhura.

Për ta mbyllur, dua të përmend edhe njëherë shef Botrini-n dhe këshillat e tij për hamburgerin ‘ideal’.

Qoftja e hamburgerit duhet të  të ketë rreth 20-30% dhjamë për të qënë e njomë, duhet të serviret gjysëm e pjekur (nëse është viçi), dhe duhet të jetë pak më e madhe se buka në mënyrë që, qysh në kafshatën e parë të shijosh të gjithë përbërësit dhe jo vetëm bukën.

E ndërsa, në të gjithë botën shefat me yje, po e marrin kaq seriozisht street food-in ndoshta ne duhet të bëjmë kujdes nga Junk Food-i Shqiptar.